"Komitet swym zakresem działania obejmuje dyscyplinę archeologia i współpracujące z nią inne dyscypliny naukowe. Komitet jest samorządną reprezentacją dyscypliny archeologia służącą integrowaniu uczonych z całego kraju" (z Regulaminu KNPiP).

"Do zadań Komitetu - obok zadań wskazanych w art. 36 ust. 1 ustawy z dnia 30 kwietnia 2010 roku o Polskiej Akademii Nauk (Dz.U. z 2019 r., poz. 1183, 1655, 2227, z 2020 r. poz. 695) - należy podejmowanie wszelkich działań, służących rozwojowi dyscypliny naukowej reprezentowanej przez Komitet oraz wykorzystanie ich osiągnięć dla dobra kraju" (z Regulaminu KNPiP).

 

 

 

 Komitet Nauk Pra- i Protohistorycznych PAN w latach 1990-2023

(opracowała J. Sadowska-Topór na podstawie materiałów z archiwum KNPiP)

     Komitet Nauk Pra- i Protohistorycznych PAN został powołany w 1990 r. "jako samorządna, ogólnopolska reprezentacja archeologii pradziejowej i starożytnej oraz średniowiecza i czasów nowożytnych wraz z dyscyplinami z nimi współpracującymi. Powstał na fali zmian obejmujących również naukę polską. Inicjatorami jego utworzenia byli profesorowie Witold Hensel i Stanisław Tabaczyński, członkowie Polskiej Akademii Nauk. Inicjatywa ta zyskała szerokie poparcie wśród archeologów z różnych ośrodków naukowych (...)". (Jacek Lech, Od redaktora, s. 7, w: Archeologia na progu III tysiąclecia, Warszawa 2001).  

       Pierwsze posiedzenie Komitetu I. kadencji (1990-1992) odbyło się 29 listopada 1990 r. W jego skład weszło 37 osób, w tym 30 osób z wyboru. Przewodniczącym Komitetu został wybrany prof. dr hab. Stanisław Tabaczyński, czł. rzecz. PAN,  a w skład Prezydium weszli: prof. dr hab. Andrzej Nadolski - Wiceprzewodniczący, prof. dr hab. Karol Myśliwiec, doc. dr hab. Teresa Węgrzynowicz – Sekretarz Naukowy, prof. J. Machnik. W tej kadencji powołano komisje: ds. Konserwatorstwa Archeologicznego - przewodniczący prof. dr hab. Jerzy Okulicz-Kozaryn, Metodyki Badań Terenowych - przewodniczący prof. dr hab. Jan Machnik, Źródłoznawczą z wewnętrznym podziałem na sekcje - przewodniczący prof. dr hab. Zenon Woźniak, Archeologii Średniowiecza i Nowożytności - przewodniczący prof. dr hab. Andrzej Nadolski, Dziejów i Metodologii Badań Archeologicznych - przewodniczący doc. dr hab. Jacek Lech. W ramach Komisji Źródłoznawczej działały sekcje: ds. Petroarcheologii, ds. Ceramiki (kierowana przez doc. dr hab. Andrzeja Buko), zespól zajmujący się problematyką epoki brązu i wczesnej epoki żelaza (kierował nim prof. dr hab. Jan Dąbrowski), ds. okresu przedrzymskiego i wpływów rzymskich - kierowała nim doc. dr hab. Teresa Dąbrowska). Członkowie Komisji Dziejów i Metodologii Badań Archeologicznych pracowali w dwóch współdziałających ze sobą sekcjach: Dziejów Badań (kierowana przez doc. dr hab. Jacka Lecha) i Metodologii (kierował nią doc. dr hab. Janusz Ostoja-Zagórski). W ramach prac Zespołu ds. Ceramiki Komisji Źródłoznawczej został przygotowany t. XXX czasopisma "Archaeologia Polona" poświęcony zagadnieniu: Pottery as Information.

    Zgodnie z pismem Prezesa PAN, Komitet przejął w dniu 27 września 1991 r. funkcję Komitetu Narodowego Międzynarodowej Unii Nauk Pre- i Protohistorycznych.    

       Kolejna, II. kadencja obejmowała lata 1993-1996. Pierwsze zebranie plenarne odbyło się 30 kwietnia 1993 r. W skład Komitetu weszło 37 osób. Przewodniczącym Komitetu został ponownie wybrany prof. dr hab. Stanisław Tabaczyński, czł. rzecz. PAN, a w skład Prezydium weszli: prof. dr hab. Bolesław Ginter – Wiceprzewodniczący, doc. dr hab. Jacek Lech – Sekretarz Naukowy, oraz prof. dr hab. Bogusław Gediga i prof. dr hab. Lech Krzyżaniak.

    W II. kadencji powołano komisje: Archeologii Średniowiecza i Nowożytności - przewodniczący prof. dr hab. Andrzej Nadolski, a od listopada 1993 r. doc. dr hab. Jerzy Kruppé, ds. Dydaktyki i Programów Uniwersyteckich - przewodniczący prof. dr hab. Bolesław Ginter, Dziejów i Metodologii Badań Archeologicznych - przewodniczący doc. dr hab. Jacek Lech; ds. Konserwatorstwa Archeologicznego - przewodniczący prof. dr hab. Jerzy Okulicz-Kozaryn, a od 1994 r. prof. dr hab. Michał Parczewski, Metodyki Badań Terenowych - przewodniczący prof. dr hab. Jan Machnik, a później doc. dr hab. Ryszard Grygiel, Źródłoznawczą - przewodniczący prof. dr hab. Zenon Woźniak. W ramach tej ostatniej, jak również w Komisji Dziejów i Metodologii Badań Archeologicznych, działały ustanowione w poprzedniej kadencji sekcje i zespoły. W dniu 15 grudnia 1995 r. została powołana Komisja Archeologii Słowiańskiej, której celem miało być koordynowanie badań polskich i międzynarodowych nad wczesnośredniowieczną Słowiańszczyzną. Miała też stanowić forum wymiany doświadczeń, a także pełnić funkcję Komitetu Krajowego Międzynarodowej Unii Archeologii Słowiańskiej. Przewodniczącym Komisji został prof. dr hab. Lech Leciejewicz. W 1994 r. Komitet powołał Samodzielny Zespół ds. Przygotowania Autooceny Dyscyplin Reprezentowanych przez KNPiP pod kierownictwem prof. dr hab. Bolesława Gintera. Na zebraniu plenarnym w dniu 24 czerwca 1994 r. Komitet przyjął swój Regulamin. 

    Konferencje i sympozja. W 1993 r. Komisja Dziejów i Metodologii Badań Archeologicznych zorganizowała dwa ogólnopolskie sympozja naukowe: w październiku na temat Erazm Majewski i warszawska szkoła prehistoryczna na początku XX wieku, w grudniu - Archeologia polska w latach 1939-1989. Rozwój myśli i metod. W 1994 r., w dniach 20-22 października Komitet zorganizował w Warszawie Ogólnopolskie Sympozjum Naukowe: Krzemieniarstwo epoki brązu i wczesnej epoki żelaza. Eksploatacja i obróbka surowca - narzędzia, rozprzestrzenienie oraz znaczenie kulturowe, a w dniu 18 października Komisja Dziejów i Metodologii Badań Archeologicznych wraz z Komisją Metodologii PAN Oddział w Poznaniu zorganizowały konferencję: Jakiej archeologii potrzebuje współczesna humanistyka? Z kolei 25 października 1994 r. odbyło się pierwsze z serii spotkań: Badania powierzchniowe: rozpoznanie a poznanie w polskiej archeologii, które zainicjowała Komisja Dziejów i Metodologii Badań Archeologicznych KNPiP, i które były organizowane wspólnie z Państwowym Muzeum Archeologicznym w Warszawie. Tematem pierwszego spotkania było: Od wycieczek amatorskich wieku XIX-go do AZP. Kolejne miało miejsce 14 marca 1995 r., jego tematem było: Archeologiczne Zdjęcie Polski w badaniach naukowych. W 1995 r. Zespół do Badań Ceramiki Komisji Źródłoznawczej we współpracy z Instytutem Archeologii i Etnologii PAN zorganizował w Warszawie sympozjum: Importy ceramiczne - naśladownictwa - produkcje lokalne; metody rozróżnień i analizy.   

    Autoocena. Na zlecenie Wydziału I PAN oraz Komitetu Badań Naukowych, KNPiP dokonał w 1994 r. autooceny dyscyplin wchodzących w zakres działalności Komitetu. Zakres autooceny oraz kwestionariusz będący jej podstawą został przedyskutowany na rozszerzonym posiedzeniu Prezydium Komitetu. Na przygotowanie autooceny składały się: 1/ ankiety rozesłane do wszystkich samodzielnych pracowników naukowych z dyscyplin reprezentowanych przez Komitet (oprócz archeologii śródziemnomorskiej, ocenianej przez Komitet Badań o Kulturze Antycznej), a także do instytucji archeologicznych lub mających w swych strukturach placówki, działy archeologiczne; 2/ opracowania częściowe głównych dziedzin badań archeologicznych przez wybranych z grona Komitetu specjalistów; 3/ opracowanie końcowe, przedyskutowane i wraz z wprowadzonymi zmianami przyjęte przez Komitet.  

    Publikacje. W 1993 r. ukazał się t. XXX czasopisma "Archaeologia Polona", przygotowany w poprzedniej kadencji przez Zespół do Badań Ceramiki, kierowany przez doc. dr hab. Andrzeja Buko. W końcu listopada 1994 r. została wydana broszura (pod red. J. Lecha) zawierająca ocenę stanu archeologii w Polsce (strony 15-28), opracowania przygotowane przez zaproszonych specjalistów na temat głównych dziedzin badań archeologicznych (s. 31-60) oraz materiały informacyjne o strukturze organizacyjnej i składzie osobowym Komitetu w II. kadencji, Regulamin KNPiP uchwalony na posiedzeniu plenarnym Komitetu w dniu 24 czerwca 1994 r. oraz Regulamin przyznawania nagród naukowych Wydziału I Nauk Społecznych PAN. W związku z XIII międzynarodowym kongresem Międzynarodowej Unii Nauk Pre- i Protohistorycznych, zaplanowanym na wrzesień 1996 r. w Forli (Włochy), Instytut Archeologii i Etnologii PAN oraz KNPiP wydał II tom książki Theory and practice of archaeological research: acquisition of field data at multi-strata sites.

    Powołanie serii wydawniczej. W związku z zakwalifikowaniem do druku przez Prezydium Komitetu materiałów z sympozjum poświęconego Erazmowi Majewskiemu, udało się powołać w 1995 r. serię wydawnictw Komitetu zatytułowaną KNPiP. Prace.     

       Wybory składu Komitetu III. kadencji (1997-1999) odbyły się wiosną 1996 r. Pierwsze zebranie plenarne miało miejsce 11 października 1996 r., a ostatnie - 26 lutego 1999 r. Przewodniczącym Komitetu został wybrany prof. dr hab. Stanisław Tabaczyński, czł. rzecz. PAN,  a w skład Prezydium weszli: prof. dr hab. Bolesław Ginter – Wiceprzewodniczący, prof. dr hab. Jan Dąbrowski – Sekretarz Naukowy, prof. dr hab. Lech Leciejewicz i prof. dr hab. Lech Krzyżaniak . W tej kadencji istniało 8 komisji: Metodyki Badań Terenowych – przewodniczący doc. dr hab. Ryszard Grygiel; Archeologii Średniowiecza i Nowożytności – przewodniczący doc. dr hab. Jerzy Kruppé; Dziejów i Metodologii Badań Archeologicznych – przewodniczący doc. dr hab. Jacek Lech; ds. Konserwatorstwa – przewodniczący doc. dr hab. Lech Czerniak; Archeologii Słowiańskiej – przewodniczący prof. dr hab. Lech Leciejewicz; Epoki Brązu i Wczesnej Epoki Żelaza – przewodniczący prof. dr hab. Marek Gedl; Okresu Wpływów Rzymskich – przewodniczący prof. dr hab. Zenon Woźniak; Badań Ceramiki – przewodniczący doc. dr hab. Andrzej Buko. W ramach Komitetu działały dwa Komitety Narodowe: Międzynarodowej Unii Nauk Pre- i Protohistorycznych oraz Międzynarodowej Unii Archeologii Słowiańskiej.

    Wybrano także Komitet Redakcyjny serii KNPiP. Prace pod przewodnictwem prof. dr hab. J. Kozłowskiego; redaktorem serii pozostał doc. dr hab. J. Lech.

    Publikacje. W III. kadencji zostały wydane dwa tomy w ramach tej serii: tom I - Erazm Majewski i warszawska szkoła prehistoryczna na początku XX wieku, red. S.K. Kozłowski, J. Lech, Warszawa 1996 oraz tom II - Z badań nad krzemieniarstwem epoki brązu i wczesnej epoki żelaza, red. J. Lech, D. Piotrowska, Warszawa 1997. We współpracy międzynarodowej przygotowano kolejny tom: V. Gordon Childe i archeologia w XX wieku. W serii Biblioteka Muzealnictwa i Ochrony Zabytków jako tom XCVI zostało opubikowane opracowanie przygotowane przez Komisję Źródłoznawczą Komitetu pt. Opis zabytków kamiennych - propozycja standaryzacji, red. W. Wojciechowski. W 1997 r. zostały wydane przez Oddział Warszawski SNAP materiały przygotowane przez Komisję do Badań Ceramiki pt. Imported and Locally Produced Pottery: Methods of Identification and Analysis, red. A. Buko, W. Pela. W 1998 r. Komitet wydał wraz z Instytutem Archeologii i Etnologii PAN tom III Theory and practice of archaeological research zatytułowany: Dialogue with the data: the archaeology of complex societies and its context in the 90s. W marcu zaprezentowano, na posiedzeniu Komisji Dziejów i Metodologii Badań Archeologicznych, tom 35-36 czasopisma "Archaeologia Polona", poświęcony tematowi: Archaeology in the 20th century: ideas - people - research; tom został przygotowany w przeważajacym stopniu w ramach działań Komisji.     

    Konferencje i sympozja. W III. kadencji odbyły się liczne konferencje i sympozja. W dniach 8-10 maja 1996 r. trwało w Ojcowie sympozjum: 125 lat archeologii w Jurze Ojcowskiej, które zostało zorganizowane przez Komitet (stroną organizacyjną zajęła się Komisja Dziejów i Metodologii Badań Archeologicznych wraz z Ojcowskim Parkiem Narodowym); patronat nad sympozjum objęła ówczesna Wicemarszałek Senatu RP, prof. dr hab. Z. Kuratowska. Konferencję w Słonowicach na temat metod prac wykopaliskowych na przykładzie wielokulturowego stanowiska na lessach zorganizowała w dniach 2-4 lipca 1996 r. Komisja Metodyki Badań Terenowych we współpracy z Instytutem Archeologii i Etnologii PAN. Konferencję na temat: Stan i perspektywy konserwatorstwa archeologicznego w Polsce zorganizował Komitet i Państwowe Muzeum Archeologiczne w Warszawie; odbyła się ona 7 listopada 1996 r. 

     Komitet wraz z Instytutem Archeologii i Etnologii PAN były organizatorami konferencji z okazji 80-lecia Prof. dr hab. Witolda Hensla, czł. rzecz.PAN, zatytułowanej: Kultury archeologiczne a rzeczywistość dziejowa. Odbyła się ona w dniach 26-27 czerwca 1997 r. Komisja Dziejów i metodologii Badań Archeologicznych zorganizowała 27 maja 1997 r. wraz z Państwowym Muzeum Archeologicznym w Warszawie konferencję: Badania powierzchniowe, rozpoznanie a poznanie w polskiej archeologii, podczas której omówiono doświadczenia polskich archeologów uzyskane w trakcie prospekcji powierzchniowych w Egipcie, Sudanie, na Krymie, w Azji Centralnej, Iraku, na Krecie, w USA i w Peru. Komisje Metodyki Badań Terenowych oraz ds. Konserwatorstwa były organizatorami w dniach 7-9 października 1998 r. w Błażejewku konferencji na temat doświadczeń archeologicznych badań ratowniczych na trasie autostrad; konferencję sponsorowała głównie Fundacja UAM. Komisja Dziejów i Metodologii Badań Archeologicznych była współorganizatorem sympozjum poświęconego dziejom i współczesności polskiego konserwatorstwa archeologicznego oraz osobie T. Żurawskiego, które odbyło się w dniu 16 października 1998 r. w Warszawie, a 15 kwietnia 1999 r. zorganizowała konferencję: Problemy badań najnowszej historii archeologii polskiej (lata 1939-1989). 

    I Ranking czasopism archeologicznych. W końcu 1998 r. przeprowadzono także ranking czasopism archeologicznych; jego wyniki zostały opublikowane w 2001 r., w broszurze: Archeologia na progu III tysiąclecia, red. J. Lech.  

       W IV. kadencji (1999-2003) Komitet liczył 38 członków. Pierwsze zebranie plenarne odbyło się 31 maja 1999 r. Wybrano na nim Prezydium w składzie: Przewodniczący - prof. dr hab. Stanisław Tabaczyński, czł. rzecz PAN, Wiceprzewodniczący – prof. dr hab. Michał Kobusiewicz, Sekretarz Naukowy – prof. dr hab. Jacek Lech, członkowie Prezydium – prof. dr hab. Bogusław Gediga i prof. dr hab. Marek Gedl.

     W tej kadencji zostały powołane 4 komisje: Archeologii Średniowiecza i Nowożytności – przewodniczący prof. dr hab. Jerzy Kruppé; Dziejów i Metodologii Badań Archeologicznych – przewodniczący prof. dr hab. Bogusław Gediga; Epoki Brązu i Wczesnej Epoki Żelaza – przewodniczący prof. dr hab. Marek Gedl; Okresu Przedrzymskiego i Wpływów Rzymskich – przewodniczący prof. dr hab. Zenon Woźniak.

    W marcu 2001 r. Komitet powołał dwuosobowy Zespół ds. opracowania Zbioru zasad i norm etycznych środowiska archeologów w Polsce, natomiast w styczniu 2002 r. – trzyosobowy Zespół ds. II Rankingu Czasopism Archeologicznych. W skład Zespołu ds. II Rankingu Czasopism Archeologicznych weszli: prof. dr hab. J. Lech, mgr D. Piotrowska, dr F.M. Stępniowski.  

    Jako sekcje Komitetu działały Komitet Narodowy Międzynarodowej Unii Nauk Pre- i Protohistorycznych (przewodniczący – prof. dr hab. M. Kobusiewicz) oraz Komitet Narodowy Międzynarodowej Unii Archeologii Słowiańskiej (przewodniczący – prof. dr hab. Lech Leciejewicz). 

Publikacje. Komitetowi Redakcyjnemu serii Prace KNPiP przewodniczył prof. dr hab. J.K. Kozłowski, redaktorem serii pozostał prof. dr hab. J. Lech. W jej ramach ukazały się wydane przez PWN: tom III – V. Gordon Childe i archeologia w XX wieku, red. J. Lech, F.M. Stępniowski, Warszawa 1999, tom IV – Kultury archeologiczne a rzeczywistość dziejowa, red. S. Tabaczyński, Warszawa 2000, oraz tom V – Wielkie cmentarzyska z epoki brązu i wczesnej epoki żelaza, red. M. Gedl, Warszawa 2002. W 2001 r. ukazała się drukiem kolejna broszura, pod red. J. Lecha, zatytułowana: Archeologia na progu III tysiąclecia. Zawiera ona materiały z uroczystego zebrania plenarnego oraz konferencji naukowej z okazji 10 lat działalności Komitetu, a także materiały informacyjne takie jak: struktura organizacyjna i skład osobowy KNPiP, Regulamin KNPiP z dnia 15 grudnia 1999 r., wyniki rankingu czasopism archeologicznych. Wraz z Instytutem Archeologii i Etnologii PAN została opublikowana książka Archeologia w teorii i praktyce, red. A. Buko, P. Urbańczyk, Warszawa 2000, dedykowana Prof. dr hab. S. Tabaczyńskiemu, czł. rzecz. PAN, z okazji 70. rocznicy urodzin.

Konferencje i sympozja. Komisja Epoki Brązu i Wczesnej Epoki Żelaza zorganizowała w dniach 16-17 grudnia 1999 r. dwudniową sesję, wraz z wystawą, na zamku w Wojnowicach.

       W V. kadencji (2003-2007) Komitet liczył 31, a po śmierci prof. L. Krzyżaniaka w 2004 r., 30 członków. Pierwsze zebranie plenarne odbyło się 16 maja 2003 r., a ostatnie w tej kadencji - 15 marca 2007 r. Wybrano na nim Prezydium w składzie: Przewodniczący - prof. dr hab. Jacek Lech, Wiceprzewodniczący – prof. dr hab. Michał Kobusiewicz, Sekretarz Naukowy – doc. dr hab. Marek Dulinicz, członkowie Prezydium – prof. dr hab. Piotr Bieliński i prof. dr hab. Bolesław Ginter. Honorowym Przewodniczącym został wybrany prof. S. Tabaczyński, czł. rzecz. PAN. W 2005 r. jeden z członków Komitetu, prof. dr hab. Karol Myśliwiec został wybrany na członka korespondenta PAN.

     W tej kadencji zostały powołane komisje: Archeologii Średniowiecza i Nowożytności – przewodniczący prof. dr hab. Jerzy Kruppé; Dziejów i Metodologii Badań Archeologicznych – przewodniczący prof. dr hab. Bogusław Gediga; Epoki Brązu i Wczesnej Epoki Żelaza – przewodniczący prof. dr hab. Marek Gedl; Antropologii Pradziejów i Średniowiecza – przewodniczący prof. dr hab. Stanisław Tabaczyński, czł. rzecz. PAN; Dziejów Archeologii - przewodniczący prof. dr hab. Jacek Lech.

    Jako sekcje Komitetu działały: Komitet Narodowy Międzynarodowej Unii Nauk Pre- i Protohistorycznych (UISPP) (przewodniczący – prof. dr hab. M. Kobusiewicz) oraz Komitet Narodowy Międzynarodowej Unii Archeologii Słowiańskiej (MUAS) (przewodniczący – prof. dr hab. Lech Leciejewicz). Redaktorem naczelnym wydawnictw Komitetu oraz serii „Prace KNPiP” wybrany został ponownie prof. dr hab. J. Lech. Komitetowi Redakcyjnemu wymienionej serii przewodniczył prof. dr hab. J.K. Kozłowski.

    W dniu 24 października 2003 r. został uchwalony Zbiór zasad i norm etycznych środowiska archeologów w Polsce. Jego tekst został rozesłany do instytucji archeologicznych w całym kraju, jest także udostępniony na stronie internetowej Komitetu w oddzielnej zakładce.

       W VI. kadencji (lata 2007-2010) Komitet liczył początkowo 34 członków, a pod koniec kadencji 32 (zmarli prof. dr hab. W. Hensel, czł. rzecz. PAN, doc. dr hab. Marek Dulinicz, prof. dr hab. Lech Leciejewicz). Przewodniczącym Komitetu został wybrany prof. dr hab. Jan Machnik, Honorowym Przewodniczącym prof. dr hab. Stanisław Tabaczyński, czł. rzecz. PAN, a Wiceprzewodniczącym prof. dr hab. Bolesław Ginter. Sekretarzem Naukowym Komitetu została prof. IAE PAN dr hab. Zofia Sulgostowska. W skład Prezydium weszli też prof. dr hab. Piotr Bieliński oraz doc. dr hab. Marek Dulinicz. Komitet Nauk Pra- i Protohistorycznych PAN VI. kadencji działał do końca czerwca 2011 r.

    W trakcie tej kadencji działało 7 komisji oraz 1 zespół. Były to: Komisja Antropologii Pradziejów i Średniowiecza – przewodniczący prof. dr hab. Stanisław Tabaczyński, czł. rzecz. PAN; - Komisja Metod i Teorii Badań Archeologicznych – przewodniczący prof. dr hab. Bogusław Gediga; Komisja Epoki Brązu i Wczesnej Epoki Żelaza – przewodniczący prof. dr hab. Sylwester Czopek; Archeologii Średniowiecza i Czasów Nowożytnych – przewodniczący prof. dr hab. Jerzy Piekalski; Komisja Schyłku Neolitu i Początków Epoki Brązu – przewodniczący prof. dr hab. Aleksander Kośko; Komisja Dziejów Archeologii – przewodniczący prof. dr hab. Jacek Lech (tylko 2007 r.), potem prof. dr hab. Przemysław Urbańczyk; Zespół ds. Konserwatorstwa Archeologicznego  – przewodniczący prof. dr hab. Bogusław Gediga. Nie uległ zmianie skład Komitetu Redakcyjnego serii Prace KNPiP, a redaktorem naczelnym wydawnictw Komitetu i serii wybrano ponownie prof. dr hab. J. Lecha. Nadal działały wymienione w poprzedniej kadencji sekcje Komitetu, nie zmienili się też ich przewodniczący.

           W 2007 r. ukazały się prace: Z badań nad osadnictwem epoki brązu i wczesnej epoki żelaza w Europie Środkowej (z datą 2006), red. W. Blajer, wydana we współpracy z Instytutem Archeologii UJ, Polskie czasopisma archeologiczne na tle europejskim, red. J. Lech, oraz tom VI serii Prace KNPiP zatytułowany Pół wieku z dziejów archeologii polskiej (1939-1989), red. J. Lech. We współpracy z Komitetem zostały opublikowane prace: The History of Archaeology and Archaeological Thought in the 20th Century, red. W. Piotrowski, A. Grossman, Biskupin 2007, oraz Nowe materiały kultury łużyckiej i pomorskiej z Pomorza, red. M. Fudziński, H. Paner, S. Czopek, Gdańsk 2009 (szczegóły w zakładce Wydawnictwa). We współpracy z Instytutem Prahistorii UAM Komisja Metod i Teorii Badań Archeologicznych KNPiP opublikowała książkę pt. Antropomorfizacje w pradziejach i starożytności (red. E. Bugaj, A.P. Kowalski), będącą kolejnym tomem z serii Estetyka w archeologii.

    W 2010 r. Komitet przygotował ocenę stanu archeologii w Polsce na tle międzynarodowym. W tym celu przygotowanoankietę, którą rozesłano w latach 2005-2009 do samodzielnych pracowników naukowych archeologii w Polsce oraz do dyrektorów muzeów archeologicznych. Ankieta ta nawiązywała do ankiety przeprowadzonej w początkowych kadencjach Komitetu, a obejmowała lata 1975-2000. Komitet zamówił także w końcu 2009 r. opinie 13 ekspertów reprezentatywnych dla środowiska archeologicznego. 

       Komitet kolejnej, VII. kadencji (2011-2015) został wybrany w okresie lipiec-wrzesień 2011 r. Pierwsze zebranie miało miejsce 2 grudnia 2011 r., a ostatnie 15 września 2015 r. W jego skład weszło początkowo 29 osób z wyboru i jeden członek rzeczywisty PAN. Ostatecznie, po dokooptowaniu, tworzyło go 39 osób. Przewodniczącym został wybrany prof. dr hab. Bogusław Gediga, Honorowym Przewodniczącym – prof. dr hab. Stanisław Tabaczyński, czł. rzecz. PAN, Wiceprzewodniczącymi zostali: prof. dr hab. Jan Chochorowski, prof. dr hab. Michał Parczewski i prof. dr hab. Marzena Szmyt, a Sekretarzem Naukowym - dr hab. Joanna Kalaga. W skład Prezydium weszli: prof. dr hab. Bolesław Ginter, prof. dr hab. Andrzej Buko, prof. dr hab. Krzysztof Ciałowicz i prof. dr hab. Danuta Minta-Tworzowska. Wybrano także członków Komisji Wyborczej do wyborów KNPiP VIII. kadencji. W jej skład weszli: prof. dr hab. Marian Rębkowski, prof. dr hab. Paweł Valde-Nowak, prof. dr hab. Daniel Makowiecki. Zgodnie z decyzją władz PAN, od tej kadencji komisje, zespoły i sekcje w obrębie danego komitetu mogli tworzyć wyłącznie członkowie komitetu.

    W tej kadencji działały zespoły zadaniowe: Antropologii Pradziejów i Średniowiecza – przewodniczący prof. dr hab. Stanisław Tabaczyński, czł. rzecz. PAN; Metod i Teorii Badań Archeologicznych – przewodnicząca prof. dr hab. Danuta Minta-Tworzowska; Początków Cywilizacji na Bliskim Wschodzie i w Północno-Wschodniej Afryce – przewodniczący prof. dr hab. Krzysztof Ciałowicz, Badań Pograniczy Kulturowych – przewodniczący prof. dr hab. Aleksander Kośko, Archeologii Historycznej – przewodniczący prof. dr hab. Jerzy Piekalski, Nauk Nordystycznych – przewodniczący prof. dr hab. Leszek Słupecki, Ochrony Archeologicznego Dziedzictwa Kulturowego – przewodniczący prof. dr hab. Sylwester Czopek.  

    Od 2012 r. Prezydium KNPiP sprawowało funkcję Komitetu Narodowego ds. Współpracy z Międzynarodową Unią Nauk Pre-i Protohistorycznych (UISPP), afiliowaną przy UNESCO. Na wniosek Prezydium zebranie plenarne Komitetu w dniu 22 czerwca 2012 r. powierzyło obowiązek reprezentowania Prezydium KNPiP w kontaktach z Unią prof. dr. hab. Jackowi Lechowi. W dniach 13-14.05.2013 r. odbyło się współorganizowane przez Komitet i Instytut Archeologii i Etnologii PAN wyjazdowe posiedzenie Komitetu Wykonawczego Międzynarodowej Unii Nauk Pre- i Protohistorycznych (UISPP) w Ośrodku Konferencyjnym PAN w Jabłonnej k. Warszawy. Wzięło w nim udział 35 osób, w tym 5 z Polski (prof. Jerzy Gąssowski, prof. Jacek Lech, prof. Romuald Schild, prof. A. Buko, dr hab. M. Trzciński). Głównym celem tego posiedzenia było przygotowanie kolejnego Kongresu Unii zaplanowanego na 2014 r. oraz omówienie bieżących spraw. Stało się także okazją do zaprezentowania aktualnych problemów polskiej archeologii.

    W tej kadencji został opracowany i zatwierdzony w 2012 r. nowy Regulamin KNPiP. Pod koniec 2013 r. przeprowadzono także ocenę i ranking polskich czasopism archeologicznych. Jej wyniki zostały przekazane prof. J. Wilkinowi – Przewodniczącemu Zespołu specjalistycznego do oceny czasopism naukowych Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego oraz prof. K. Mikulskiemu – Przewodniczącemu Zespołu ds. Kategoryzacji Czasopism Humanistycznych i Społecznych  działającemu przy Wydziale I PAN, a także do Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego. Zorganizowano posiedzenia plenarne poświęcone ocenie i dyskusji nad aktualnym stanem kształcenia archeologów.

    W grudniu 2012 r. ukazała się, dzięki współpracy Komitetu i Instytutu Archeologii i Etnologii PAN i przy pomocy finansowej Komisji Europejskiej (Program Kultura 2007-2013), publikacja przygotowana przez Zespół Antropologii Pradziejów i Średniowiecza pt. Przeszłość społeczna. Próba konceptualizacji. Publikacja jest dostępna pod adresem: https://e-archaeology.org/przeszlosc-spoleczna-proba-konceptualizacji/ . We współpracy

Komitetu z Instytutem Archeologii UW i Instytutem Archeologii i Etnologii PAN została opublikowana praca autorstwa T. Nowakiewicza i A. Rzeszotarskiej-Nowakiewicz pt. Jezioro Nidajno koło Czaszkowa na Mazurach: niezwykłe miejsce kultu z okresu późnej starożytności / Lake Nidajno near Czaszkowo in Masuria: a unique sacrificial site from Late Antiquity. Jest ona dostępna w internecie pod adresem: (PDF) Jezioro Nidajno koło Czaszkowa na Mazurach: niezwykłe miejsce kultu z okresu późnej starożytności. Lake Nidajno near Czaszkowo in Masuria: a unique sacrificial site from Late Antiquity, T. Nowakiewicz, A. Rzeszotarska-Nowakiewicz, Warszawa 2012 | Tomasz Nowakiewicz - Academia.edu

     W VIII. kadencji (lata 2016-2019) Komitet liczył początkowo 33 członków, w tym 2 członków PAN, a po śmierci prof. L. Kajzera – 32. Pierwsze zebranie plenarne odbyło się 20 stycznia 2016 r., a ostatnie 22 listopada 2019 r. Przewodniczącym Komitetu został wybrany prof. dr hab. Bogusław Gediga, Honorowym Przewodniczącym – prof. dr hab. Stanisław Tabaczyński, czł. rzecz. PAN, Wiceprzewodniczącymi zostali: prof. dr hab. Sylwester Czopek i prof. dr hab. Paweł Valde-Nowak, a Sekretarzem Naukowym prof. dr hab. Lucyna Domańska. W skład Prezydium wybrano także: prof. dr hab. Andrzeja Buko, czł. koresp. PAN, prof. dr hab. Krzysztofa Ciałowicza, prof. dr hab. Danutę Mintę-Tworzowską, prof. dr hab. Marzenę Szmyt. Redaktorem serii Prace KNPiP została wybrana prof. dr hab. Danuta Minta-Tworzowska. W skład Komisji Wyborczej do wyborów KNPiP IX. kadencji weszli: prof. dr hab. Andrzej Kokowski, prof. dr hab. Aleksander Kośko, prof. dr hab. Andrzej Michałowski.

    W tej kadencji działały następujące zespoły zadaniowe: ds. Oceny Czasopism Archeologicznych – przewodnicząca prof. dr hab. D. Minta-Tworzowska; Antropologii Pradziejów i Średniowiecza – przewodniczący prof. dr hab. Stanisław Tabaczyński, czł. rzecz. PAN; Metod i Teorii Badań Archeologicznych – przewodnicząca prof. dr hab. Danuta Minta-Tworzowska; Początków Cywilizacji na Bliskim Wschodzie i w Północno-Wschodniej Afryce – przewodniczący prof. dr hab. Krzysztof Ciałowicz; Badań Pograniczy Kulturowych – przewodnicząca prof. dr hab. Marzena Szmyt; Archeologii Historycznej – przewodniczący prof. dr hab. Jerzy Piekalski; ds. Ochrony Archeologicznego Dziedzictwa Kulturowego – przewodniczący prof. dr hab. Sławomir Kadrow; Badań nad Schyłkiem Starożytności – przewodniczący prof. dr hab. Andrzej Michałowski.

    Przez całą kadencję Komitet realizował dwa główne tematy w ramach cyklu spotkań-konferencji: 1/  temat zaproponowany przez prof. A. Buko, czł. koresp. PAN: Archeologia polska okresu powojennego na tle europejskim, oraz 2/ temat zaproponowany przez prof. dr hab. S. Czopka dotyczący badań interdyscyplinarnych w archeologii. 

    W 2018 r. powołano Kapitułę Nagrody Laur KNPiP. Pierwszym laureatem tej Nagrody został prof. UAM dr hab. Michał Pawleta, który otrzymał ją za pracę: Przeszłość we współczesności. Studium metodologiczne kreowanej przeszłości w przestrzeni społecznej. Nagroda została wręczona przez Prezesa PAN, prof. dr hab. J. Duszyńskiego na posiedzeniu plenarnym Komitetu w dniu 18 października 2018 r. 

     W 2016 r. i w 2018 r. ukazały się książki wydane wspólnie z Muzeum Archeologicznym w Gdańsku: Archeologia miast Pomorza w kontekście ziem polskich. Studia dedykowane pamięci Tadeusza Nawrolskiego, red. G. Nawrolska, H. Paner, J. Piekalski, E. Trawicka, oraz Estetyka w archeologii. Obrazowanie w pradziejach i starożytności, red. D. Minta-Tworzowska.

    Komitet IX. kadencji (2020-2022) rozpoczął pracę w maju 2020 r. Z powodu pandemii, aż do listopada 2022 r. wszystkie zebrania plenarne oraz zebrania Prezydium odbywały się w formie zdalnej. W skład komitetu weszły początkowo 34 osoby, w tym członkowie PAN: prof. dr hab. Stanisław Tabaczyński oraz prof. dr hab. Andrzej Buko i prof. dr hab. Arkadiusz Marciniak. Jeszcze w 2020 r. dokooptowano do Komitetu prof. dr. hab. Daniela Makowieckiego, swój akces w ramach Akademii Młodych Uczonych zgłosiła dr hab. Monika Stobiecka. Podczas trwania kadencji zmarli: prof. dr hab. Stanisław Tabaczyński, czł. rzecz. PAN, prof. dr hab. Romuald Schild, prof. dr hab. Bogusław Gediga.

    Przewodniczącym Komitetu został wybrany prof. dr hab. Sylwester Czopek, Honorowym Przewodniczącym – prof. dr hab. Stanisław Tabaczyński, czł. rzecz. PAN (sprawował tę funkcję do śmierci, tj. do 28 listopada 2020 r.). Na zebraniu plenarnym w dniu 2 czerwca 2021 r. członkowie Komitetu zdecydowali, aby powierzyć tę funkcję prof. dr hab. Bogusławowi Gedidze. Był on Honorowym Przewodniczącym do śmierci w dniu 18 października 2022 r. Wiceprzewodniczącym został prof. dr hab. Paweł Valde-Nowak, w skład Prezydium weszli też prof. dr hab. Piotr Bieliński, prof. dr hab. Krzysztof Ciałowicz, prof. dr hab. Marian Rębkowski, prof. dr hab. Marzena Szmyt.  

    W IX. kadencji powołano 4 komisje: Antropologii Pradziejów i Średniowiecza – przewodniczący prof. dr hab. Arkadiusz Marciniak, czł. koresp. PAN, Archeologii Nowego Świata – przewodniczący prof. dr hab. Mariusz Ziółkowski, Archeologii Trójmorza Neolitu i Epoki Brązu – przewodniczący prof. dr hab. Przemysław Makarowicz, Metod i Teorii Badań Archeologicznych – przewodnicząca prof. dr hab. Danuta Minta-Tworzowska. Oprócz komisji, działały również cztery zespoły: ds. rozwoju dyscypliny archeologia, ds. ochrony i popularyzacji dziedzictwa archeologicznego, ds. kształcenia kadr naukowych, ds. współpracy międzynarodowej.

    W tej kadencji zmianie uległ dotychczasowy Regulamin Komitetu. W 2021 r. zainaugurowano otwarte spotkania naukowe w ramach inicjatywy Doktorski start, w trakcie których osoby po obronie doktoratu prezentują tezy swoich prac doktorskich. Pierwsze spotkanie odbyło się 18 marca 2021 r. Jego współorganizatorem (obok Komitetu Nauk Pra- i Protohistorycznych PAN) był Instytut Archeologii Uniwersytetu Rzeszowskiego. Referentem był dr Marcin Burghardt, a temat jego wystąpienia to: Stratyfikacja społeczna ludności leśnostepowego Podnieprza okresu scytyjskiego (praca obroniona w styczniu 2021; promotor prof. dr hab. Sylwester Czopek). Drugie z cyklu spotkań miało miejsce 14 kwietnia 2021 r. i zostało zorganizowane przez Komitet oraz Instytut Archeologii Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie. W jego trakcie dr Marcin Czarnowicz przedstawił wykład pt. Kontakty Egipt – Bliski Wschód w IV tys. p.n.e. w świetle importów i naśladownictw (na podstawie pracy doktorskiej obronionej w 2019 r.; promotor prof. dr hab. Krzysztof Ciałowicz). Trzecie spotkanie odbyło się 12 maja 2021 r. i zostało zorganizowane we współpracy z Instytutem Archeologii Uniwersytetu Rzeszowskiego. Jego bohaterem był dr Piotr Mączyński, który przedstawił tezy swojej pracy doktorskiej w wykładzie: Sposoby użytkowania narzędzi krzemiennych przez ludność kultury lubelsko-wołyńskiej na podstawie materiałów z południowo-wschodniej Polski (promotorem pracy doktorskiej była dr hab. Anna Zakościelna, prof. UMCS). Kolejne spotkanie z tego cyklu miało miejsce 16 listopada 2021 r. Było współorganizowane przez Komitet, Wydział Archeologii Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu oraz Instytut Archeologii i Etnologii Uniwersytetu Gdańskiego. Dr Mateusz Cwaliński na podstawie swojej rozprawy doktorskiej wygłosił wykład: Nadadriatycka odnoga szlaku bursztynowego w epoce brązu (promotorem rozprawy doktorskiej był prof. dr hab. Janusz Czebreszuk). Spotkania te były kontynuowane w 2023 r. - kolejne, współorganizowane z Instytutem Archeologii UJ, odbyło się 21 marca 2023 r., a wykład pt. Procesy urbanizacyjne w północnym Egipcie i południowym Lewancie w drugiej połowie czwartego tysiąclecia p.n.e. na podstawie analizy architektury wygłosił dr Jacek Karmowski.

    W 2022 r. przyznano po raz drugi Nagrodę Laur KNPiP. Jej laureatami zostali: prof. Anna Marciniak-Kajzer za ksiażkę: Rzeczy ludzi średniowiecza. W domu, Łódź 2020 oraz dr hab. prof. IAE PAN Tomasz Purowski za książkę: Od fajansu do szkła. Kontakty ziem polskich z głównymi centrami cywilizacyjnymi w II-I tys. p.n.e. w świetle badań archeometrycznych tworzyw szklistych, Warszawa 2019. Nagroda została wręczona na posiedzeniu plenarnym Komitetu w dniu 23 listopada 2022 r. przez Wiceprezesa PAN, prof. P. Rowińskiego.